فهرست مطالب
نشریه دین و ارتباطات
سال نوزدهم شماره 1 (بهار و تابستان 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/05/15
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 5-35مقاله حاضر، در بخش اول به تبیین رویکردهای نظری و ارائه ی مدل های تطبیقی عرصه تاثیر و تقابل کارکردی الگو در فضای ذهن و عین مخاطب، پرداخته و در بخش دوم به مطالعه موردی در مصداق عروسک باربی می پردازد. در رویکرد نظری، در مقام تاثیر الگو بر مخاطب، به ابعاد مسئله در سه سطح مدل نظری، تقلیل تئوریک و تحلیل پرداخته می شود؛ در سطح اول تحلیل، کارکرد اساسی الگو، «همزادپنداری» در نظر گرفته شده است، که خود در سطح تحلیل دوم به سه کارکرد «مطلوب آرمانی»، «معیار خوب و بد» و نیز «سبک زندگی»، توسعه می یابد. از منظر تفکیک حوزه های عینیت و ذهنیت نیز، کارکرد شخصیت الگو بر مخاطب، در پنج سطح بینش، دانش، گرایش، روش و کنش، ذکر می گردد. پس از آن «مفهوم شناسی متنی و فرهنگی» سه واژه متشابه «اسوه»، «اسطوره» و «قالب» با یک ماتریس تطبیقی و مقایسه ای برای تبیین تفاوت کارکردگرایانه رویکرد تولیدی و شخصیت سازی در نگاه اسلامی و غربی ارائه می گردد. در پایان با توجه به تاثیر متقابل ذهنیت و عینیت از دو منظر حرکت از بعد مادی به بعد ذهنی، و حرکت از بعد ذهنی به بعد مادی، تلاش می شود، حوزه الگوسازی، با مطالعه موردی عروسک باربی، در بستر کلان مفهومی تقابل الگویی تمدنی غرب با تمدن اسلامی، و به ویژه «اسلام هراسی» پس از حادثه یازده سپتامبر، شاهدی بر تعین و تشخص تحلیلی در حوزه الگوها ارائه شود.
کلیدواژگان: الگوسازی، عروسک باربی، سبک زندگی، اسوه، اسطوره، اسلام هراسی -
صفحات 37-65نگاهی به عملکرد و نقش سازمان ها و نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، چند ویژگی مشترک و کلان را درباره مجموعه آنها نشان می دهد: تعداد زیاد این سازمان ها؛ نبود تمایزهای ماموریتی میان آنها؛ تداخل و موازی کاری در فعالیت ها؛ کمبود هماهنگی کلی (دو و چندسویه) در سیاست گذاری و اجرا؛ و نبود یک ستاد فرماندهی مرکزی قدرتمند و موثر. این عوامل موجب شده تا در چرخه سیاست گذاری فرهنگی کشور، سازمان های مختلفی از تدوین سیاست تا اجرا و نظارت بر آن را عهده دار شوند و چنین وضعیتی با بروز تداخل های ماموریتی، نتایج ناخواسته ای را در پی آورده که ازجمله مهم ترین آنها بروز ناهماهنگی در عملکرد سازمان های فرهنگی، توسعه افقی و غیرهدفمند این سازمان ها، و مصرف رو به رشد بودجه است که نهایتا اثربخشی نه چندان مطلوب بدنه فرهنگی نظام یعنی سازمان ها و نهادهای فرهنگی کشور را به دنبال داشته است.
استعاره ها دیرزمانی است که در حوزه های مختلف علوم انسانی ازجمله در دانش سازمان و مدیریت برای تبیین وضعیت و درک و شناخت پدیده ها به کار می روند. این مقاله بر آن است که با استفاده از استعاره «منظومه» برپایه کارکرد منظومه شمسی، وضعیت مطلوب و آرمانی مجموعه سازمان ها و نهادهای فرهنگی کشور را درقالب یک «منظومه فرهنگی» تبیین نماید. پرسش اصلی مقاله آن است که «آیا مشکل اصلی کشور در حوزه فرهنگ، نبود یک نظام جامع مدیریت فرهنگی برای هدایت مجموعه سازمان های فرهنگی کشور است؟»، در پاسخ، نخست با استناد به پژوهش های کاربردی متعددی که ازسوی شورایعالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت نظام انجام یافته به تبیین این مشکل و راه حل های مرتبط با آن می پردازد و سپس با معرفی چند ویژگی برگزیده از منظومه شمسی، استعاره منظومه را درقالب منظومه فرهنگی برای تبیین ویژگی های نظام فرهنگی مطلوب در ساماندهی سازمان های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به کار می گیرد.[i] [i]. اصطلاح منظومه فرهنگی را در مفهومی که توضیح آن در این مقاله می آید، نویسنده برای نخستین بار در بهار سال 1387 و در کلاس درس «سازمان ها و سیاست های فرهنگی» برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام به کار گرفته و در سه سال متوالی مورد نقد و بررسی همین گروه از دانشجویان و برخی همکاران دانشگاهی قرار داده است. اگرچه این اصطلاح قبلا به عنوان معادلی برای واژه های مجموعه یا گروهی از سازمانها استفاده شده بود، ولی کاربرد آن به منظور تبیین وضعیت و الگوی مطلوب ساماندهی سازمان های فرهنگی کشور، نخستین بار است، که در یک مقاله ارائه می گردد.
کلیدواژگان: سازمان های فرهنگی، سازماندهی، هماهنگی، استعاره، منظومه شمسی، منظومه فرهنگی -
صفحات 67-93برزخ، مفهوم نام آشنایی است که علاوه بر به تصویر کشیده شدن در سینمای رایج جهان، با شکل گیری سینمای مشهور به سینمای معنا گرا در ایران، در پرده سینما به تصویر کشیده شده است. رویکرد رایج در سینمای جهان به مساله برزخ به عنوان یک مرحله جهان پس از مرگ، بر اساس «مسحیت عبرانی شده» و یا رویکرد «یهودی-مسیحی» گسترش یافته است. این نوشتار، پس از تبار شناسی رویکرد مذکور و مفهوم شناسی برزخ از منظر اسلامی و یهودی-مسیحی، برخی از مهترین آثار تولید شده در سینمای ایران در دهه اخیر با موضوع برزخ تحلیل شده و تاثیرپذیری آشکار آنها از سینمای جهان (که برخی از مهمترین آنها نیز تحلیل شده است) نشان داده می شود و در انتها تعارض این نگاه رایج در سینمای ایران با رویکرد شیعی درباره جهان پس از مرگ توضیح داده می شود. ظرفیت های معناگرایانه سینما برای بررسی ابعاد ماورایی شیعی نیز در این مقاله تبیین شده است.
کلیدواژگان: سینمای معناگرا، سینمای ایران، رویکرد یهودی، مسیحی، برزخ، سینمای هالیوود -
صفحات 95-127تجربه شناسی آسیبی کاربران فضای مجازی ایران، چه نسبتی با اعتقاد دینی و اخلاقی آنها دارد؟ آیا می توان میان سطوح مختلف دینداری و تجربه های آسیبی، ارتباط معناداری یافت؟ از سوی دیگر آیا نسبتی میان نگرش ها به آسیب های مجازی (ناهنجاری و جرم) و سطح دینداری وجود دارد؟ میان سه متغیر تجربه شناسی آسیبی، نگرش سنجی نسبت به آسیب ها و سطح دینداری کاربران فضای مجازی ارتباط معناداری وجود دارد؟ موارد فوق، سوالات اساسی است، که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد. برای پاسخگویی به این سوالات نیازمند مفهوم شناسی رویکرد دوفضایی به آسیب های مجازی خواهیم بود.
لذا در این مقاله ابتدا پارادایم دوفضایی شدن تبیین شده و در ذیل این نگاه، تبدیل هایی که از آسیب فیزیکی به آسیب مجازی رخ می دهد، مورد توجه قرار می گیرد. سپس داده های پرسشنامه برخط با رویکرد اکتشافی، جهت تجربه شناسی آسیبی، نگرش سنجی آسیبی و همچنین سنجش سطح دینداری مطالعه می شود. پس از آن رابطه میان سطح دینداری و تجربه شناسی آسیبی و سطح دینداری و نگرش سنجی آسیبی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در پایان به عنوان جمع بندی مباحث مطرح شده، همچنین طرح الگویی برای تبیین روابط میان سه متغیر، به ترسیم نقشه مسیر روابط میان متغیرهای مورد توجه خواهیم پرداخت. این نقشه مسیر را می توان بر اساس روش تحلیل مسیر و منطق اکتشافی بودن پژوهش، نوعی تحلیل مسیر اکتشافی و یا نقشه مسیر اکتشافی دانست.
کلیدواژگان: دوفضایی شدن ها، آسیب مجازی، آسیب دوفضایی، تجربه شناسی آسیب -
صفحات 129-155در این مقاله وبلاگ نویسی طلاب با رویکردی ارتباط شناختی تحلیل شده است؛ به این معنا که هر وبلاگ از چهار بعد فرستنده، پیام، رسانه و مخاطب، مورد تحلیل قرار گرفته است. وبلاگ های نمونه بر اساس نمونه گیری هدفمند و پس از گونه شناسی وبلاگ های طلاب، که به هفت گونه سیاسی، اجتماعی، ادبی، روزنوشت، اندیشه، معارفی و سایر (عمومی) تقسیم شده اند و لحاظ کردن معیارهایی نظیر سابقه چهارساله وبلاگ و به روزرسانی مستمر، انتخاب شده اند. در ادامه با الهام از «مدل هنجاری رسانه های سایبر اسلامی» که با هدف تحلیل سایت های دینی طراحی شده و به همین دلیل در تحلیل وبلاگ فاقد کارایی لازم است، مدلی برای تحلیل ارتباط شناختی وبلاگ نویسی طلاب ارائه شده است، که شامل 21 شاخص است. در گزینش شاخص های درون مدل، تناظر با ابعاد چهارگانه فرآیند ارتباط و وجود جامعیت و تناسب لازم جهت تحلیل ارتباط شناختی وبلاگ، مدنظر قرار گرفت. در مرحله بعد، هریک از وبلاگ های نمونه بر طبق مدل پیشنهادی تحلیل شدند. برخی از یافته های تحقیق از این قراراند: ذکر هویت فردی و صنفی در اکثر وبلاگ های طلاب، تفاوت الگوی وبلاگ نویسی طلاب زن نسبت به طلاب مرد و بهره گیری طلاب اصلاح طلب از الگوی جریان دومرحله ای. در پایان نیز به منظور حضور کارآمدتر طلاب در عرصه وبلاگ نویسی، پیشنهادهایی مانند نگارش گروهی، به روزرسانی متوسط، اعتبارسازی، خاص سازی و... ارائه شده است.
کلیدواژگان: وبلاگ، وبلاگ نویسی، طلاب، ارتباطات، تحلیل ارتباط شناختی -
صفحات 157-194در جهان پیشامجازی، به مدت دو هزاره، «خداوند» مضمون و گوهر الهیات سنتی در ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) بوده است. اکنون در جهان مجازی، و در پرتو مجازی شدن و شکل گیری فضای مجازی، رسانه اینترنت ما را با نوع جدید و غیرقابل باوری از «رسانه ای شدن دین و الهیات» و نیز «مردم پسند شدن دین» و «دین مردم پسند» روبرو ساخته است. ماحصل این فرایند «الهیات مجازی» است. در این مقاله ضمن بررسی نظری «الهیات مجازی و خدای مجازی»، تحلیل محتوایی کیفی از «بازنمایی خدای مجازی» در «وبلاگ های فارسی» ارائه شده است. مقاله نشان می دهد، که «وبلاگ ها» بنا به ماهیت رسانه ای و مجازی منحصر به فرد خود توانسته اند؛ برداشت سنتی و قرائت پیشامجازی از «خداوند و الهیات» آن را به چالش کشند؛ و در عوض به «هژمونی متنی» و مجازی «خدای دین مردم پسند» اجازه بروز و ظهور دهند. این چالش، فارغ و مجزا از نوع و ماهیت داوری درباره درستی یا نادرستی آن و نیز قضاوت درباره تهدیدسازی یا فرصت سازی برای «دین داری های سنتی و اجتماعی» در هزاره سوم، دست مایه ای جدید و جذاب برای جامعه شناسی دین؛ به ویژه با تمرکز بر سه گانه: «جامعه شناسی وبلاگ های دینی»، «مطالعات فرهنگی دین مردم پسند مجازی» و «مطالعات رسانه دینی» در ایران است.
کلیدواژگان: بازنمایی مجازی خدا، الهیات مجازی، الهیات و خدای پیشامجازی، جامعه شناسی وبلاگ های دینی فارسی -
تبیین بنیان های نظری حاکم بر «ارزش های خبری» و «نظریه استفاده و خشنودی»؛ مقدمه ای بر مطالعه بومی خبرصفحات 195-229پس از دهه 1960 شاهد مطرح شدن فهرست های مختلف و متنوع ارزش های خبری در ارتباطات هستیم. در این مقاله، پس از بررسی تحلیلی-مقایسه ای فهرست های گوناگون ارزش های خبری در پنج دهه اخیر، فهرست منتخب و پیشنهادی نگارندگان که سعی شده، جامع فهرست های پیشین باشد، جهت تحلیل های پسینی ارائه می گردد. پس از آن نشان می دهیم، که مساله ارزش های خبری در رسانه ها (فضای عملی ارتباطات) و علوم ارتباطات (فضای علمی ارتباطات) مبتنی بر نظریه استفاده و خشنودی در حوزه نظریه های مخاطب شناسی می باشد؛ سپس به تبیین بنیان های فلسفی نظریه «استفاده و خشنودی» پرداخته و در این راستا، نگاه انسان محورانه (اومانیسم) و سرمایه سالارانه (کاپیتالیسم) به عنوان دو بنیان نظری حاکم بر نظریه استفاده و خشنودی، مطرح می شود. در پایان با توجه به مطالعه موردی تاثیر جهان بینی های غالب مدرنیسم بر نظریه استفاده و خشنودی، بر ضرورت داشتن نگاه انتقادی در مواجهه با علوم ارتباطات در تولید علوم ارتباطات اسلامی و اخذ رویکرد محتاطانه و گزینشی در بهره گیری از الگوهای عملیاتی علوم ارتباطات همچون ارزش های خبری در جامعه اسلامی تاکید می ورزیم.
کلیدواژگان: ارز ش های خبری، نظریه استفاده و خشنودی، اومانیسم، کاپیتالیسم، علوم انسانی اسلامی
-
Pages 5-35In the first part of this article we have explained the theoretical approaches and presented comparative models of the scope of impact and functional confrontation of the model in the audience''s subjective and objective spheres. In the second part we have done a case study of Barbie doll. In the theoretical approach section، as it concerns the impact of the model on the audience، we have dealt with different aspects of the issue at three levels: theoretical، theoretical reductions، and analysis. At the first level of analysis، the major function of the model is «identification» which in its turn extends to three sub-levels at second level of analysis، namely the ideal، good and bad criterion، and lifestyle. From the viewpoint of the distinction between objectivity and subjectivity، the model''s character function upon the audience is mentioned at five levels: insight، knowledge، inclination، method، and action. When it comes to contextual and cultural concept، three equal terms، i،e OSVAH، mythology and pattern are offered with a comparative matrix for defining the functional distinction between the productive approach and characterization in both Islamic and Western viewpoints. In the end، with due regard to the mutual influence of subjectivity and objectivity from the viewpoint of moving from material to mental، and moving from mental to material، it has been attempted to offer a discourse analysis of modeling by relying on the case study of Barbie، in the macro-conceptual domain، and show the modeling confrontation of the west with the Islamic civilization، especially the issue of Islamophobia in the aftermath of September 11.Keywords: modeling, Barbie doll, lifestyle, pattern, mythology, Islamophobia
-
Pages 37-65A look at I. R. of Iran’s cultural institutions and organizations، and a survey of their role in shaping the society’s cultural conditions، provide some general and shared characteristics، namely، multiplicity of these organizations، their lack of mission distinction، interference and parallel work in their affairs، lack of coordination in policy making and execution، and lack of a powerful and effective supervisory center. These are the main causes of disharmony in the country’s cultural performance and their aimless expansion with huge budget consumption leading to undesirable the inefficiency of the country’s cultural corpus. Metaphors have been used to facilitate our understanding of different phenomena including different fields of humanities such as management. The present article has in the same manner adopted the metaphor of “cultural system”، after the expression “Solar System”، in order to shed light on the ideal condition the country’s cultural institutions and organizations can have. To answer the basic question، “Is our main problem in the cultural field a lack of a comprehensive cultural management system?” the research has first tried to make the matter more explicit and provide solutions by gathering evidence from various practical researches done by the Higher Council for Cultural Revolution and the Expediency Council. It then uses the cultural system metaphor by borrowing some major features from the Solar System، in order to elucidate the ideal cultural arrangement that can contribute to organizing cultural centers and institutions of the I. R. of Iran.Keywords: cultural organizations, organizing, coordination, metaphor, Solar System, cultural system
-
Pages 67-93«Purgatory» or the interim state in afterlife is a well-known concept which has ocuupied a place in both the world''s conventional cinema، and what is known as the Iranian meaning-oriented movies. The dominant approach to the issue، as a trasitional phase in afterlife، is thought to have originated in the Judaistic Chirstianity or the Judaic-Christian view. This article first offers a genealogy of the approach and a definition of the concept in Judaic-Christian and Islamic doctrine، and then it surveys its impact on some of the prominent Iranian films containing the above theme in the recent decade. The inconsistency of the approach with Shia view is then discussed and the cinema potential for depicting the latter is explained.Keywords: meaning, oriented cinema, Iranian cinema, Judaic, Christian approach, afterlife, Holywood cinema
-
Pages 95-127What is the relationship between pathological study of experiences the Iranian cyberspace users، and their religious and ethical beliefs? Is it possible to locate a significant relationship between different levels of religiousness، and pathological experiences? On the other hand، is there any relationship between attitudes to cyber harm (crime and abnormality) and level of religiousness? Is there a significant relationship among pathological experienceology، attitude-metrics on harm، and level of religiousness of cyberspace users? These are questions which will be discussed in this article. To answer these questions، we need to conceptualize a dual-space approach to virtual harm. Therefore، we will first explain the dual space paradigm and، within this paradigm، the transmission of physical harm to cyber harm will be considered. Then، data from an online explorative questionnaire will be studied to scrutinize pathological experienceology، pathological attitude-metrics، and level of religiousness. Then the relationship between (1) level of religiousness and pathological experienceology and (2) level of religiousness and pathological attitude-metrics will be studied. We will conclude by presenting a pattern for the three above-mentioned variables before depicting a road map among them. Based on the method for path analysis and rationale of the explorative study، this map could be understood as an explorative path analysis or map for explorative path.Keywords: Dual space, Cyber Pathos, Dual Spaced harm, Experienceology of the harm, Attitude, Methrics of harm, Meta Factors of Cyberspace, Paradigmic Transformations of Cyberspace
-
Pages 129-155A communicative analysis of seminary students’ weblogging means that each weblog is examined in four dimensions: the sender، the message، the media and the audience. Model weblogs are selected through targeted sampling after identifying the students’ various weblogs usually in seven categories، namely political، social، literary، diary، thought، theological، and others، and by considering their at least four-year-long activity and updated status. Following the “Normative Model of Islamic Cyber Media” designed to analyze religious websites، hence unsuitable for weblogs، we have offered a new model for our study that consists of 21 constituents. In selecting intra-model constituents، items such as correspondence with the four communicative dimensions، comprehensiveness and the necessary proportion for the communicative analysis of weblogs were taken into account. Subsequently، each of the sample weblogs was analyzed based on the suggested model. The results showed the following characteristics: the mentioning of personal and professional identities in most students’ weblogs، different models of weblogging among male and female students، and reformist students’ utilization of the two- stage process model. In the end، some suggestions are made for more efficient weblogging. These are: group weblogging، intermediate update، validation، specification، etc.Keywords: weblog, weblogging, seminary students, communication, communicative analysis
-
Pages 157-194In the pre- virtual world which took about two milleniums، “God” was assumed as the cornerstone of traditional theology especially in Abrahamic religions i. e. Judaism، Christianity and Islam. But now in the virtual world provided by the internet، we are witnessing a new situation that could be called “Media –oriented religion” or “popularization of religion”. The outcome is، therefore، “virtual theology”، the essence of which is “virtual God”. This phenomenon is regretfully neglected in sociological، cultural، and media studies of religion. This article first undertakes a theoretical review of “virtual theology and God،” and then makes a qualitative analysis of the “virtual representation of God” in Persian weblogs، especially blogfa. It is shown that in comparision with traditional media، the western academia and Islamic seminaries in pre- virtual world، these weblogs have managed to challenge the traditional notion of God and theology، due to their unique virtual and media – based status. They have launched، instead a “textual hegemony” and a “popularized God”. This challenge، apart from our for or against judgment and its threatening or opportunity providing nature vis - a - vis the traditional religiousness in the third millennium، has afforded an intriguing subject for the sociology of religion، especially by focusing on the trio: “sociology of religious weblogs”، “cultural studies of virtually popularized religion” and “studies of the religious media”، in Iran.Keywords: virtual representation of God, virtual theology, pre, virtual God, theology, sociology of Persian religious weblogs
-
Pages 195-229Various lists of news values in communication have been offered since 1960. This article، next to a comparative and analytical explanation of those lists in the recent five decades، presents the authors، own selected list which embodies all the previous ones. Then it is shown that the news values issue in both the practical domain of communication i. e the media، and its scientific domain، are based on the uses and gratification theory when it comes to a knowledge of the audience. The philosophical foundations of gratification theory which is in flounced by humanistic and capitalistic views are also explained. There is a final emphasis on the need of adopting a critical and cautious view when selecting practical communication models such as news values in our Islamic society due to the predominance of modernist world views.Keywords: news values, uses, gratification theory, humanism, capitalism, Humanities, Islamic sciences
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.